انواع تمرینات جمله سازی

الف)تمرین پرسش وپاسخ: این تمرین براساس مطالب درسی فارسی یا به کمک تصاویر انجام می شود در این شیوه دانش آموزان را تشویق می کنیم تا در مورد متن خوانده شده یا تصویری که نشان می دهیم ، سوالهایی مطرح کنند یا به پرسش های ما پاسخ دهند

ب) دوباره سازی: در این شیوه از دانش آموزان می خواهیم جمله ای را که خوانده اند یا ما برای آنان خوانده ایم دوباره سازی کنند وبه زبان خود بازگو نمایند.

پ) جمله سازی با کلمات داده شده: در این شیوه از دانش آموزان می خواهیم با کلمات داده شده ،جمله های شفاهی بسازند.

2- تشخیص صحت جمله در این تمرین ،با ارائه ی چند جمله صحیح وغلط ، از دانش آموزان می خواهیم صحت وسقم آن ها را تشخیص دهند؛مثال:

حسن به مدرسه رفت .               خرس پرواز کرد.

علی به خانه آمدم.                     نانوایی باز است.

3- تغییر کلمات جمله

با این تمرین ،جمله های مکتوب آماده ای را به دانش آموزان ارائه می دهیم که زیر بعضی از کلمات آنها خط کشیده شده است .

دانش آموز بنا به خواسته های ما یک کلمه ی دیگربه جای کلمه ی مورد نظر قرار می دهد وجمله ی جدیدی  می سازد، مثال:

تضاد:امروز هوا خیلی سرد بود.     امروز هوا خیلی گرم بود.

زمان آینده: امروز به مشهد می روم.         امروز به مشهد خواهم رفت.

منفی: من سیب دوست دارم.        من سیب دوست ندارم.

پرسش:شهر خود را دوست دارم.   شهر خود را دوست داری؟

4- جور کردن گروه کلمات

به وسیله ی این تمرین ،دو فهرست از گروه کلمات به دانش آموزان ارائه می کنیم و از آنان می خواهیم بین گروه های واژگان ارتباطی معنی دار برقرار کنند؛مثال:

الف) من ودوستم               قشنگ است

ب) مداد من                     سرخ است

پ) شهر شیراز                به مسافرت می رویم

5- پرکردن جای خالی جمله

در تمرین مذکور ،جمله هایی را که جای یک یا چند کلمه ی آن ها خالی است ،به دانش آموزان ارائه می کنیم و از آنان می خواهیم کلمات مناسب را در جای خالی قرار دهند؛مثال:

-         حسن سه سیب ........میز می گذارد.(از، زیرا ، روی ، در)

-         سارا ........خانه ..........بازار آمد.(بی، از ، تا ، چون ، به)

-         ...

6- منظم کردن کلمات در هم ریخته

در این تمرین،کلمه های جمله را بدون نظم خاصی در هم م ریزیم و از دانش آموزان می خواهیم جمله های صحیح و منظم بسازند؛مثال

سینما، به ، دیروز ، دوستم ، رفتم ، با ، من

7- گسترش جمله ها

در تمرین گسترش جمله ها از دانش آموزان می خواهیم جمله های داده شده را ادامه دهند و کلمه یا جمله ی دیگری را به آن اضافه کنند، مثال:

الف)

 تو به تهران می روی ومن..........

معلم درس می دهد و شاگرد..........

ب)

حسن امد.(یواش)

حسن یواش آمد.(یواش)

حسن یواش یواش آمد.(به خانه)

...

8- کوتاه سازی

در این تمرین،از دانش آموزان می خواهیم با استفاده از کلمات داده شده جمله ها را کوتاه سازند؛ مثال:

حسن وبرادرش به خانه ی ما آمدند(آن ها)

9- جمله سازی به کمک تصویر

در تمرین مذکور با استفاده از تصویر های کتاب یا تصاویر دیگر از دانش آموزان می خواهیم جمله های مناسبی بسازند و بنویسند.

10-  تمرینات افزایشی

 در تمرینات افزایشی ، با ارائه ی چند کلمه از دانش آموزان می خواهیم آن ها را به جمله بیفزایند، مثال:

من سیب می خورم.(قرمز)        من سیب قرمز می خورم.

11- ترکیب جمله های کوتاه

 در این تمرین دو عبارت یا جمله ی کوتاه به دانش آموزان ارائه می دهیم و از آنان می خواهیم آنها را به یک جمله تبدیل کنند؛ مثال:

 آن مرد برادر حسن است . آن مرد کشاورز است.

آن مرد کشاورز برادر حسن است.

 12- جمله سازی با کلمات داده شده

در این تمرین ، به دانش آموزان متناسب با درس های خوانده شده کلماتی ارائه می کنیم  واز آنان می خواهیم با هر یک از آنها جمله ای بسازند یا اینکه تصویر یا تصاویری به آنان نشان می دهیم که بر اساس آنها     جمله ای کتبی بسازند. این تمرین، از تمرین هایی است که به طور سنتی در همه ی کلاس های جمله نویسی کاربرد دارد ولی باید توجه داشت که قبل از انجام تمرینات یک تا ده ،این تمرین ارائه نشود.

13- جمله سازی در قالب پاسخ به پرسش های مکتوب

در این تمرین، که در تقویت درس های دیگر مثل علوم، ریاضی، تاریخ و... بسیار مؤثر است،از دانش آموزان به صورت کتبی سؤالاتی می پرسیم  و از آنان می خواهیم با ساختن یک یا چند جمله سؤالات را پاسخ  دهند. بدین ترتیب ،تعامل درس های دیگر با درس جمله نویسی به خوبی برقرار می شود.